Your description goes here

جمعه, ۰۶ دسامبر ۲۰۱۹
جمعه, ۱۵ آذر ۱۳۹۸
  • برگ نخست
  • مقالات
  • معرفی آثار
    • کتاب
    • فیلم
    • موسیقی
  • نگاه دیگر
  • نقد و بررسی
    • نقد و بررسی خودمان!
    • نقد و بررسی کتاب
    • نقد و بررسی فیلم
    • نقد و بررسی موسیقی
  • اخبار
  • ارتباط با ما
    • درباره ما
    • تماس با ما
    • اهداف و قوانین وب‌گاه
  • رنگ دلخواه وب‌گاه
    • قهوه ای
    • سبز
    • خاکستری

مقالات

درآمدی بر تطور سیاست مذهبی صفویه

بازدید: 19671
  • چاپ
  • ایمیل

فهرست مطلب

  • درآمدی بر تطور سیاست مذهبی صفویه
  • صفحه 2
  • صفحه 3
  • صفحه 4
  • همه صفحات
صفحه1 از4

الهه نصیری

برآمدن دولت صفویه با تمایلات شیعی-صوفی، از جمله ویژگی های برجسته شکل گیری سلسله صفوی محسوب می شود. بر خلاف تصور رایج این تمایلات از آغاز تکوین خاندان صفویه به شکل مدون و یا از پیش طراحی شده مطرح نبوده‌اند، بلکه در طی تاریخ حیات صفویه شکل می‌گیرند، رشد می‌کنند، نادیده گرفته می‌شوند و یا مسخ می‌گردند.

به نظر می‌رسد، روند رشد و ظهور اندیشه های متفاوت و بعضاً متعارض مذهبی، در زمان استیلای مغول‌هاست که شدت می‌یابد. در این دوره، زمینه آزادی مذهبی بیش از گذشته فراهم می‌شود. به یک معنی مغول‌ها، استیلا گرانی بودند که بجز نگهداری خود در برابر حملات دیگران نمی‌اندیشیدند و به واسطه همین امر است که نظریات مختلف اسلامی در کنار هم اظهار وجود می‌کنند.

الهه نصیری، برآمدن دولت صفویه، تمایلات شیعی-صوفی، صفویه و تصوف، شاه اسماعیل، قزلباش، شیخ صفی‌الدین اردبیلی، صفویه و تشیع، فضل الله بن روزبهان خنجی، تساهل و مدارای مذهبی

این همزیستی عقاید و نظریات مذهبی باعث نوعی آزادی عقاید مذهبی و تسامح دوجانبه از سوی مذاهب گوناگون اسلامی می‌شود. مجالس مباحثه بین مکاتب مختلف در دربار سلاطین برگزار می‌شود، اما مع‌هذا حکام نسبت به آنچه که در سطح مذهب می‌گذشت بیگانه بودند[1].

نوع نگرش آن‌ها به مذهب، به استثنا موارد شخصی از ابراز علاقه حاکم یا سلطانی نسبت به تشیع و یا تسنن، نگرش ابزاری بوده، به گونه ای که مذهب به عاملی جهت تحکیم و حفظ متصرفات قلمرو حکام از گزند شورش و قیام‌های محلی، تنزل می‌یابد. گروش آن‌ها به دین اسلام، دست کم در آغاز اقدامی ظاهری محسوب می‌شود. در این دوران است که مبارزه بر سر نفوذ و افزایش قدرت، میان مذاهب، در جهت تقرب به دربار بالا می‌گیرد و مذاهب از روی تعصب بر هم می‌تازند.

در این بین، فقهای شیعی نیز مبارزه برای پیروزی بر حکومت مرکزی و شیعه ساختن آن را دنبال می‌کنند. مذهب تشیع در دوران غازان خان و محمد خدابنده (الجایتو)، مورد توجه قرار می‌گیرد. در این جهت، کوشش‌های حسن ابن یوسف بن مطهر حلی 629 تا 706 ه.ش (1250- 1327 م) فقیه و عالم که در حوزه های شیعی به علامه حلی شهرت دارد قابل ذکر است. امتیاز علامه حلی نزد شیعه آن است که در مجلس خدابنده با عالمان سنی مناظره و آنان را مغلوب کرد و مذهب شیعه را رواج داد و کتب «منهاج الکرامه» و «کشف الحق» را بدین منظور نوشت[2] (کتاب ابطال الباطل فضل الله بن روزبهان در واقع ردیه ای است بر کشف الحق علامه حلی)

با وجود تمامی تلاش‌های که برای تفوق مذهب تشیع صورت می‌گیرد، تا آغاز قرن نهم هجری، بسیاری از مردم ایران سنی بوده‌اند، تسنن مذهب رسمی اکثر دولت‌های ایران تا عهد صفویه بوده، اما ذکر این نکته حائز اهمیت است که اگر به فرض تشیع در قرون هشتم و نهم هجری در اقلیت بوده، ولی این اقلیت همواره فعال و الهام بخش بسیاری از نهضت‌هایی بوده است که در تقابل با حکام وقت شکل می‌گرفته‌اند. همین ویژگی آمیختگی جنبش‌های مخالف با اندیشه های شیعیان است که بعدها در برآمدن سلسله صفویه به شیوخ آن یاری می‌رساند.

از سویی دیگر، به واسطه تساهل و تسامح مذهبی مغول‌ها، نفوذ تصوف بیش از پیش در ایران استوار می‌گردد. ویرانی کشور و فقر و فلاکت عامه مردم، به رواج نظر بدبینانه تصوف نسبت به زندگی جسمانی «این جهانی» کمک کرد و تبلیغات به سود دست شستن و دوری از دنیا و فعالیت‌های اجتماعی، موثر واقع شد. در این دوره خانقاه‌های پراکنده درویشان و صوفیان به شکل سلسله های بزرگ اخوت درآمدند که هر یک پیرو طریقی از صوفی گری بوده‌اند. سلسله های صوفیه در آغوش مذاهب اسلامی سنی یا شیعی به صورت جریان عرفانی می‌زیسته‌اند[3].

مغول‌ها، مانند سایر کسانی که منشأ استپی داشته‌اند، شکل رمزآلود اسلام را که در تصوف تجلی می‌یافت، ترجیح می‌دادند، مرشدان صوفی همواره باعزت و احترام پذیرفته می‌شدند. «یک چهره مذهبی فرهمند که احتمالاً کارهای عجیب و غریب می‌کرد، برای یک فرد عشایری، بیشترین جذابیت را داشت[4].» تصوف به خاطر دربرداشتن دو جنبه انجام امور محیرالعقول و مبهوت کننده و نیز ایجاد روحیه بی حالی - که منفصل شدن مردم می‌انجامید – از جانب مغول‌ها و امرای ایلخانی مورد توجه قرار می‌گیرد.

  • قبلی
  • بعدی >>
  • قبلی
  • بعدی

نوشتن دیدگاه


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

ارسال
لغو
JComments

جدیدترین مطالب

سیدمصطفی خمینی؛ قتل یا درگذشت طبیعی؟

سیدمصطفی خمینی؛ قتل یا درگذشت طبیعی؟

25.08.1397
هر چه زمان می‌گذرد احتمال غیر طبیعی بودن درگذشت چهره‌هایی چون مصطفی خمینی، شریعتی، آل‌ احمد، تختی و صمد بهرنگی...
آمارنامهٔ اقتصاد ایران در آستانهٔ جنگ جهانی دوم / ناصر پاکدامن

آمارنامهٔ اقتصاد ایران در آستانهٔ جنگ جهانی دوم / ناصر پاکدامن

19.08.1397
مقدمه* ایرانیان در آغاز فرایند مدرنیزاسیون هنوز آگاهی دقیقی از توانمندی‌های اقتصادی بالفعل و بالقوهٔ خود نداشتند. بر اساس برآورد ویلم...
یادداشت‌های یک اقتصاددان درباره‌ی ایران (عصر مظفرالدین شاه)

یادداشت‌های یک اقتصاددان درباره‌ی ایران (عصر مظفرالدین شاه)

19.08.1397
 ژوزف رابینو - ترجمهٔ احمد سیف   متن سخن‌رانی در انجمن سلطنتی آمارگران در 23 آوریل 1901 (عصر مظفرالدین شاه) در آغاز...
رضا براهنی و مفهوم تعهد در ادبیات

رضا براهنی و مفهوم تعهد در ادبیات

26.06.1397
منا طالشی ادبیات ایران، در دهه‌های سی تا پنجاه، صبغه‌ای سیاسی، اجتماعی دارد و روشن‌فکر ایرانی جبهه‌ای ضد غرب و ضد...
زمامداری تقیه گستر یا حکومت مندی لیبرال؟

زمامداری تقیه گستر یا حکومت مندی لیبرال؟

10.04.1397
دکتر نیکو سرخوش پرداختن بــه مفهومی همچون تقیه کــه از باورهای فقهی و کلامی شــیعیان اســت اقدامی خطیر به نظر می‌رسد.
اساطیر اصلاح طلبانه

اساطیر اصلاح طلبانه

07.04.1397
اساطیر اصلاح طلبانه آرش حیدری       فهم رابطۀ دولت ملت در ایران در دم و دستگاه فکری خاصی متصلب شده است.
دانشگاهیان و پویش علیه فساد

دانشگاهیان و پویش علیه فساد

17.04.1396
آتشی که دانشگاه به پا خواهد کرد دکتر جبار رحمانی *   در چند سال اخیر نقدهای جدی متعددی توسط بزرگان علمی کشور...
دولت به مثابه مفتش بزرگ

دولت به مثابه مفتش بزرگ

17.04.1396
پارمنیدسیسم: فهم ماهیت دولت در ایران* دکتر حاتم قادری     «تلاش برای ارائه فلسفه ماهیت و وضعیت دولت مدتی است در ایران...
حقوق و وظایف، در دام تفسیر (معرفی فیلم)

حقوق و وظایف، در دام تفسیر (معرفی فیلم)

03.01.1395
    نام فیلم: مرد غیرمنطقی Irrational Man تاریخ اکران: 2015 سبک: درام, معمایی کارگردان: Woody Allen بازیگران: Emma Stone, Joaquin Phoenix, Parker Posey   آثار وودی آلن...
کنش به‌مثابهٔ کنش

کنش به‌مثابهٔ کنش

01.01.1395
  نیکو سرخوش و افشین جهاندیده* مروری بر واکنش‌ها به نامه جمعی از اهالی قلم در اعتراض به دانلود رایگان کتاب   شرق:...
توسعه یعنی هدیه کتاب به‌جای سررسید

توسعه یعنی هدیه کتاب به‌جای سررسید

01.01.1395
(یادداشت رنانی و بازنشر مقاله نصرالله کسرائیان در باب کتاب‌خوانی در ایران)   سعادت‌آباد جایی است که حیوان‌های ناطق زندگی می‌کنند و...
فرقه دمکرات و حکومت یکساله آن در آذربایجان؛ افسانه اولتیماتوم شوروی به آمریکا

فرقه دمکرات و حکومت یکساله آن در آذربایجان؛ افسانه اولتیماتوم شوروی به آمریکا

01.01.1395
تورج اتابکی*   هفتاد سال از فروپاشی حکومت یکساله فرقه دموکرات آذربایجان می‌گذرد، اما هنوز طرحی جامع و همه‌سونگر از فرجام کارش...
پیدایش نوروز

پیدایش نوروز

01.01.1395
پیدایش نوروز* در باره نوروز و پیدایش آن صدها جستار و کتاب نوشته‌اند، اما اندک کسی به پیوند آن با تمدن...

پربازدیدترین مطالب

  • درآمدی بر تطور سیاست مذهبی صفویه
  • درمانگر قصه گو*؛ در مورد موفقیت آثار اروین یالوم در ایران
  • ساخت یابی روشنفکری دینی، مطالعه موردی مهندس بازرگان
  • زمانی متفاوت؛ فردگرایی و توسعه سیاسی در ایران
  • بازخوانی، تردید و بازسازی برخی پیش فرض‌ها انقلاب اسلامی ایران
  • از هم گسیختگی Detachment
  • منبع شناسی فرهنگ سیاسی ایران

.

  • Home
  • مقالات
  • درآمدی بر تطور سیاست مذهبی صفویه

استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

کلیه حقوق برای سایت انسان ایرانی محفوظ است. Copyright ©2012-2019

 

Top
Copyright © Youphoto 2019 All rights reserved. Custom Design by Youjoomla.com
مقالات