محمدجان شکوری، از فرزانگان و چهرههای فرهیخته شناختهشده تاجیکستان یکشنبه 26 شهریورماه در بیمارستان ابنسینا شهر دوشنبه، در سن ۸۷ سالگی درگذشت.
مراسم تشییع جنازه او ساعت ۱۱ روز دوشنبه ۱۷ سپتامبر برگزار و جنازه او در گورستان لچاب، آرامگاه چهرههای سرشناس فرهنگ و علم تاجیکستان، واقع در شمال شهر دوشنبه به خاک سپرده شد.
آقای شکوری در مدت ۶۰ سال در پژوهشگاه زبان و ادبیات فرهنگستان علوم تاجیکستان کار کرده و در این مدت حدود ۵۰ کتاب در رشتههای مختلف، از جمله زبان و ادبیات و تاریخ، فرهنگ و جامعهشناسی نوشته است. او مؤلف صدها مقاله و رساله علمی نیز هست.
او در سال ۱۹۲۵ میلادی در شهر بخارا متولد شد و پسر شریفجان مخدوم صدر ضیا، قاضی امارت بخارا و از فضلای معروف آن دوران بود.
به گفته بسیاری از پژوهشگران، اولین کتابی که او را به شهرت رساند، با عنوان «هر سخن جایی و هر نکته مقامی دارد» در دهه ۱۹۸۰ میلادی منتشر و بعدها بارها تجدید چاپ شد.
در این کتاب او به ترجمهزدگی و اشتباهات گسترده رایج در زبان مطبوعات و ادبیات آن دوره تاجیکستان اشاره کرده و خواستار اصلاح آنها شده بود.
محمدجان شکوری مانند عینی، جلال اکرامی، رحیم هاشم، و دیگران از جمله فرزانگان زاده بخارا و سمرقند است که پس از تأسیس اتحاد جماهیر شوروی و تبعیض و تعقیب فرهنگیان تاجیک در ازبکستان به تاجیکستان مهاجرت کردند و در پایهگذاری فرهنگ نوین این کشور سهم بارزی داشتند.
او از پیشوایان جنبش هویتخواهی در تاجیکستان در اواخر عهد شوروی به شمار میرفت که در سال ۱۹۸۹ میلادی به رسمی شدن زبان فارسی در این کشور انجامید.
در حالی که از سران کشورهای خارجی و سازمانهای بینالمللی به خانواده استاد شکوری نامههای تسلیت وارد شده و مرگ این دانشور چون فاجعه فارسیزبانها عنوان میشود، مراسم تشییع جنازه او نه در بنای فرهنگستان علوم یا اتحاد نویسندگان، بلکه در صحن آپارتمان محل زیستش برگزار شد.
استاد شکوری آکادمیسین فرهنگستان علوم تاجیکستان، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران و برنده جایزه به نام ابوعبدالله رودکی بود. همچنین، او در سال ۲۰۰۵ به عنوان «چهره ماندگار» در ایران برگزیده شد.