کشف حجاب، بازخوانی یک مداخله‌ی مدرن

نویسنده: فاطمه صادقی

ناشر: نگاه معاصر 1392

نویسنده این اثر بر این باور است که هر چند واقعه کشف حجاب چند سال بیشتر طول نکشید (از دی‌ماه 1314 تا سقوط رضاشاه) اما تأثیرات آن چنان پردامنه و مناقشه انگیز بود که بازخوانی آن هنوز هم اهمیت دارد. بخش مهمی از تأثیرات این مداخله را باید در سیاست‌های متضاد آن پس از انقلاب اسلامی جست و جو کرد که با مشروعیت زدایی و اعتبار زدایی از کشف حجاب پهلوی و گفتارهای بر آمده از آن همراه بود.

از تبعات دیگر کشف حجاب که نویسنده به آن توجه ویژه دارد، «به هم ریختگی طبقاتی» است. «در کشف حجاب، نه تنها الگوی طبقاتی قدیم در هم ریخت، بلکه زنان را به فاعلان اصلی تمایز طبقاتی بدل کرد.

پیش از کشف حجاب، تعلق به طبقات بالا مستلزم رعایت سفت‌وسخت اصول جا افتاده‌ای بود که به‌ویژه، در فاصله‌گذاری میان حریم های مردانه از زنانه نمود می‌یافت. به‌این‌ترتیب که هر چه به سمت جامعه‌ی اعیانی بالاتر می‌رفتیم، تمایز بیرونی از اندرونی سفت و سخت‌تر می‌شد. اما با کشف حجاب این سلسله مراتب، که از پیش از اسلام تا آن روز کمابیش تداوم داشت از میان رفت.

دکتر صادقی اظهار می‌دارد که داعیه بی‌طرفی ندارد، اما در تلاش است از داوری‌های یک‌سویه فاصله بگیرد و خود منتقد بسیاری از آنهاست.

کتاب دربرگیرنده سه بعد جدایی‌ناپذیر در کشف حجاب است:

نخست سیاست‌های عملی، یعنی آنچه در عمل پیاده شد؛

دوم، بازتاب‌ها و تأثیرات آن در داخل و خارج؛

و سوم، روایت‌ها و بازنمایی‌هایی که با دید منفی و مثبت از این واقعه به ثبت رسیده و همچنان ادامه دارد.