برچسب: سلسله قاجار

دکتر منصور بنکداریان

پیشینهٔ تاریخی

در اواخر دههٔ 1890، وزارت خارجه لندن آلمان را تهدیدی نسبت به تعادل قدرت در اروپا و نفوذ گستردهٔ امپراتوری انگلستان در دنیا می‌دانست. نگرانی از این تهدید انگلستان را وادار به تجدیدنظر در دیپلماسی خود در سایر مناطق دنیا کرد و عاملی مهم در تصمیم وزارت خارجه انگلستان برای بازنگری در زمینهٔ رقابت با روسیه تزاری شد با آن که این تصمیم برخلاف نظر مقامات انگلیسی حکومت هند بود که تهدید روسیه را نسبت به امنیت هند جدّی می‌شمردند. هدف اصلی وزیر خارجه محافظه‌کار انگلیس لرد لنز داون (Lansdowne)، در اتخاذ این تصمیم جلب حسن تفاهم و دوستی روسیه بود و به همین قصد نیز ابتکار گفت و گو با آن دولت را به دست گرفت.

فرمان مشروطیت در اصل فرمان تشکیل مجلس شورای ملی است که مظفرالدین شاه قاجار پس از چندین ماه اعتراضات عمومی در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ آن را امضا کرد. از طریق این فرمان امکان مشارکت مردم در امر حکومت مهیا شد. و این چنین بود که حکومت مشروطه برای نخستین بار در ایران تأسیس شد.

خطاب فرمان به صدراعظم یعنی میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله است که خود و فرزندانش در تهیه آن و راضی کردن شاه به امضای آن کوشش کرده بود. اصل فرمان به خط احمد قوام (قوام‌السلطنه) است.

به شکل مقدماتی در تاریخ شنبه 26 مرداد 1285 مجلس شورای ملی در عمارت مدرسه عالی نظام که موقتاً برای انعقاد مجلس معین شده بود، افتتاح گردید. سپس نظامنامه انتخابات مجلس شورای ملی در 33 ماده تنظیم شد و در تاریخ 17 شهریور 1285 مورد تایید قرار گرفت.

 یک بررسی تاریخی؛ از انجمن های ایالتی و ولایتی تا انتخابات شورای شهر

دکتر سعید مقیمی

درآمد

در این پژوهش به‌عنوان مقدمه‌ای تاریخی مسئله تمرکز یا عدم تمرکز قدرت در چارچوب قوانین اساسی از مشروطه تاکنون مورد بررسی قرار می‌گیرد.

از زمان رویارویی ما با موج‌های گوناگون مدرنیته، تغییر و تحول ساختار قدرت سیاسی به گونه‌ای که بتواند راه گشای مسائل زمانه باشد، از جمله مباحث چالش‌برانگیز سیاسی و اجتماعی این مرزوبوم بوده است. با توجه به اینکه ایران وارث یک امپراتوری بزرگ و لاجرم تلفیقی از قومیت‌های گوناگون بوده، تجربه شکل‌گیری دولت مدرن باعث گردید از سویی تمرکز قدرت در دستان دولت مرکزی و از سوی دیگر چگونگی مشارکت و حضور شهروندان و گروه‌های قومی گوناگون یک از مباحث عمده گفتمان اساسی در ایران تلقی شود.

«کاغذ اخبار» روزنامه‌ای که بدون نام متولد شد و کوتاه عمر کرد، اما سرآغاز تحولی نو شد. بهار سال 1216 هجری شمسی برای فرهنگ ایرانی تحول به همراه داشت و روزنامه‌ای بدون نام در 11 اردیبهشت‌ماه آن سال توسط میرزا صالح شیرازی کازرونی در تهران منتشر شد.

میرزا محمدصالح شیرازی از نخستین سخنگوهای تجدد خواهی در ایران است. او جز گروهای دوم دانشجویانی بود که توسط عباس میرزا، نایب‌السلطنه‌ی فتحعلی‌شاه در فرودین ماه 1194 شمسی (1815م) به اروپا فرستاده شد. پس از بازگشت میرزا صالح شیرازی از انگلستان و آوردن نخستین دستگاه چاپ به ایران، با موافقت و تمایل عباس میرزا  بود که او در تهران اقدام به چاپ نخستین روزنامه دولتی نمود. این روزنامه مقدمه‌ای برای انتشار روزنامه‌ی «وقایع اتفاقیه» در سال 1229 هجری شمسی است که به فرمان امیرکبیر در دوره ناصرالدین شاه منتشر شد.

دکتر سعید مقیمی

چکیده

نوشتار حاضر می‌کوشد تا نقش و جایگاه علمای شیعه را در روندهای نوین برخاسته از مدرنیته و مقتضیات دوره مشروطه، مورد بررسی قرار دهد. در این راستا به جایگاه و نگرش سید حسن مدرس، توجه ویژه ای شده است، به گونه ای که پاره ای از ابعاد مقوله مورد نظر، تبیین گردد.

کلید واژه‌ها: علما، تجدد، مشروطیت، رویارویی دوگانه با مدرنیسم…