برچسب: اندیشه سیاسی در ایران

دکتر نیکو سرخوش

پرداختن بــه مفهومی همچون تقیه کــه از باورهای فقهی و کلامی شــیعیان اســت اقدامی خطیر به نظر می‌رسد. بنابر عرف چنیــن پژوهش‌هایی در حوزە کار متخصصانی اســت که به‌طور خاص عمری را در این راه دانش اندوختــه و به‌اصطلاح دودچراغ‌خورده‌اند. اما شاید رویکرد متفاوت این متن به تقیه توجیهی باشــد اندکی قابل‌قبول برای دست زدن به چنیــن مخاطره‌ای، رویکردی که بهانۀ خود را نه در جســتارهای فقهی که در جستارهای سیاسی ـ فلسفی و مسئله«اکنونیت» می‌یابد.

سعید امیر ارجمند

اندکی بیشتر از یک سده از سالگرد نخستین قانون اساسی ایران و متمم آن می‌گذرد. در اوائل قرن بیستم در ایران سخن رایج نه در بارهٔ «دموکراسی» بلکه در بارهٔ «مشروطیت» بودکه به حاکمیت قانون و حکومت برگزیده و پاسخ‌گوی مردم می‌انجامید. ایدهٔ قانون اساسی از راه غرب و امپراطوری عثمانی در قرن نوزدهم وارد ایران شد و از همان بدو ورود سازگاری‌اش با اسلام هم تأئید شد. در رساله‌ای با عنوان «یک کلمه» که در سال 1871 به چاپ رسید، یوسف‌خان مستشارالدوله استدلال کردکه حکومت مشروطه و دولت نمایندهٔ ملت با روح اسلام سازگار است. نظیر چنین استدلال‌هائی به‌کرّات در دوران انقلاب مشروطه مطرح می‌شد.  

دکتر احمد بنی جمالی

 دکتر حسین بشیریه از معدود استادان علوم سیاسی در ایران است که در طول فعالیت حرفه‌ای خود برنامه‌های پژوهشی مشخص و گاه متفاوتی را دنبال کرده است. این نوشتار تلاش دارد با تمرکز بر منتشرات ایشان اعم از تألیف و ترجمه عناصر ثابت و متحول در این برنامه‌ها را موردبحث قرار دهد.

 از نخستین موضوعات موردتوجه دکتر بشیریه می‌توان به تلاش وی برای انضمامی کردن دانش سیاسی و نزدیک ساختن آن به حوزه عمومی اشاره کرد. این دغدغه حتی در مورد موضوعات اندیشه‌ای نیز صادق بوده است. در دهه 70 و در حالی که دروس اندیشه سیاسی در قالب معرفی غیر تاریخی و انتزاعی مفاهیم و آراء اندیشمندان سیاسی بدون توجه به پیوندهای آنان ارائه می‌شد بشیریه رویکردی دیگر داشت.

یونس مقتدر*

مقدمه

آثار برخورد مدنیت غرب با مدنیت حوزهٔ اسلامی شرق نزدیک و میانه، که از دیرباز آغاز شده بود، در طول قرن نوزدهم کاملاً محسوس گردید. که از یک سوی در حوزهٔ دینی بروز کرد و حاصلش جنبش‌های مهدی گری در شمال آفریقا. جنبش باب و سپس اصلاح‌طلبی اسلامی در ایران و مصر و لبنان و هند بود و از سوی دیگر در اندیشه‌های اصلاح خواهانه و محافل متجدد جلوه‌گر شد. (بهنام 1369 ص 507) به نظر می‌رسد ایرانیان در نسبت با مدرنیته، سه دوره را پشت سر گذاشته‌اند:

1-موافقت کامل با ” مدرنیته” و تجدد 2-مخالفت کامل با ” مدرنیته” و تجدد 3- این موضع که می‌توان از اندیشه‌ها و دستاوردهای غرب در جهت اهداف دینی و ایرانی استفاده کرد. (افروغ 1386 ص 118)