دکتر سعید مقیمی 1- در حوزه ادبیات سیاسی، محافظه‌کاری Conse
ژوزف رابینو - ترجمهٔ احمد سیف
متن سخن‌رانی در انجمن سلطنتی آمارگران در 23 آوریل 1901 (عصر مظفرالدین شاه)
در آغاز قرن بیستم، ایران در آستانهٔ انقلاب مشروطه قرار داشت؛ انقلابی که ناتمام ماند. ایران آن زمان، صحنهٔ رقابت‌های آشکار و پنهان قدرت‌های استعماری، به‌ویژه انگلستان و روسیه، بود. ژوزف رابینو نخستین رئیس بانک شاهنشاهی ایران بود، بانکی که در 1885 و در پی واگذاری امتیاز تأسیس بانک به بارون جولیوس دو رویتر تأسیس شده بود. بانک شاهنشاهی نخستین بانک مدرن ایران بود که مرکز قانونی‌اش در لندن و تابع قوانین بریتانیا بود.
دکتر نیکو سرخوش
پرداختن بــه مفهومی همچون تقیه کــه از باورهای فقهی و کلامی شــیعیان اســت اقدامی خطیر به نظر می‌رسد. بنابر عرف چنیــن پژوهش‌هایی در حوزە کار متخصصانی اســت که به‌طور خاص عمری را در این راه دانش اندوختــه و به‌اصطلاح دودچراغ‌خورده‌اند. اما شاید رویکرد متفاوت این متن به تقیه توجیهی باشــد اندکی قابل‌قبول برای دست زدن به چنیــن مخاطره‌ای، رویکردی که بهانۀ خود را نه در جســتارهای فقهی که در جستارهای سیاسی ـ فلسفی و مسئله«اکنونیت» می‌یابد.
هیچ ملتی و هیچ خردورزی نمی‌تواند از لزوم مرزبندی دائم بین آزادی و قدرت تن بزند؛ زیرا آزادی بدون قدرت (اتوریته) ناممکن است (چون بدون آن به هرج‌ومرج کشیده می‌شود.) و قدرت بدون آزادی نیز چنان است (چون بدون آن به استبداد می‌انجامد) شک نیست که در نهفت جان آدمی کشش راز آمیزی به گم کردن خویش در «جمع» وجود دارد. این توهم دیرینه ما درمان‌ناپذیر است که گمان می‌بریم نظامی دینی یا ملی یا اجتماعی هست که درنهایت دادگری به‌تمامی بشریت نظم و آزادی می‌بخشد. ... این اشتیاق مسیحایی به مشکل زدایی از زندگانی، مایه‌ای است که راه بر همه پیام‌آوران اجتماعی و دینی هموار می‌سازد.
اشتفان تسوایگ - وجدان بیدار، تسامح یا تعصب – سیروس آریان پور- فرزان روز، 1376 – ص6
 |
سیاست ورزی در ایران عصر صفوی نویسنده: کالین میچل مترجمان: حسن افشار نشر فرهنگ جاوید 1397 مرکزیت تشیع دوازده‌امامی در طرح توسعۀ شاهنشاهی صفوی قابل انکار نیست، اما انبوهی از عوامل مهم دینی و قومی و سیاسی نیز در سدۀ شانزدهم ایفای نقش می‌کردند. اصلاً پیش‌فرض کتاب حاضر همین است که مدعیات ایدئولوژیکی صفویه در قرن شانزدهم بازتاب همین تنوع بی‌سابقه بود و این‌که همین نرمش‌پذیری آنها امکان گذارشان از قالب نهضت عرفانی محلی به سطح یک شاهنشاهی سیاسی و ظهورشان به‌عنوان دولت اسلامیِ پیشامدرنِ بالنده را فراهم آورد. در این میان شناخت از نقش دبیرخانۀ صفوی و دیوان انشا یا دارالانشا به فهم ما از خودشناسی جمعیِ نخبگان در ایران سدۀ شانزدهم یاری خواهد داد، چراکه اسناد مکاتبات دیپلماتیک دربار صفوی شاخص مهمی در مورد این مقولۀ تغییر مشروعیت‌ها در سدۀ شانزدهم است، آن‌هم وقتی چنین قالب گفتمانی (عرفانی، منجی‌گرایانه، روحانی‌سالارانه، شاهانه، شاهنشاهی) در زمان نسبتاً کوتاهی یکی پس از دیگری اتخاذ و تعویض می‌شوند. اما همواره یک اصل مرکزیت داشت: شاهان صفوی باید به نیابت از امامان شیعه نیز حکومت می‌کردند و خود را متولی مذهب شیعه و نمایندۀ تام‌الاختیار اهل بیت می‌نمایاندند. |
فروردین ماه 1303 (مارس/آوریل 1924 میلادی)
شنبه 2 فروردین (22 مارس): جلسه علنی مجلس شورای ملی برای اعلام جمهوریت تشکیل شد. عده زیادی از روحانیون و اصناف در میدان بهارستان اجتماع نموده علیه جمهوری و سردار سپه شعار می دادند. در نتیجه بین مردم و نظامیان زدوخورد شدیدی روی داد.
دوشنبه 11 فروردین (31 مارس): سردار سپه برای مذاکره با علما وارد قم شد و مذاکرات خود را با آنان آغاز کرد. سردار سپه به آنها قول داد که فکر جمهوریت را تعقیب نخواهد کرد.
جمعه 15 فروردین (4 آوریل): احمد شاه قاجار از اروپا تلگرافی سردار سپه را از رئیس‌الوزرایی عزل کرد و از مجلس درخواست کرد مستوفی الممالک را به این سمت برگزینند.
دوشنبه 18 فروردین (7 آوریل): سردار سپه رئیس‌الوزرا و وزیر جنگ به عنوان تعرض و قهر استعفا داد و ضمن قصد خروج از ایران موقتا به رودهن رفت.
چهارشنبه 20 فروردین (9 آوریل): امرا لشکر تلگراف های تندی علیه مجلس شورای ملی و مخالفین مخابره کردند و متذکر شدند درصورتی‌که ترضیه خاطر سردار سپه فراهم نشود به تهران حمله خواهند کرد.
پنج شنبه 21 فروردین (10 آوریل): مجلس در یک جلسه فوق العاده با رای 92 رای موافق مجددا سردار سپه را به رئیس‌الوزرایی برگزید.
