مذهب طالبان
خواجه بشیر احمد انصاری
انتشارات سعید
۲۰۱۳ کابل-افغانستان
«مذهب طالبان» عنوان کتابی است که بشیر احمد انصاری، نویسنده و پژوهشگر ساکن ایالات‌متحده آمریکا، در مورد ریشه‌یابی مذهبی و فکری طالبان در تاریخ مسلمانان و مقایسه این گروه با جریان خوارج نوشته است.
این کتاب در ۸۳ صفحه با یک مقدمه، ده عنوان و کتاب‌نامه به‌صورت منسجم به مذهب اعتقادی طالبان، رابطه آن با مذهب حنفی، مدرسه دیوبندی و شباهت های اعتقادی آن با خوارج می‌پردازد.
“گروهی متقی تر از پیامبر”، “ذهنیت قبیله‌ای”، “جنگ با زمامداران مسلمان”، “تحجر فقهی”، “مذهب نظامی گرا”، “بینوایان عقده مند” و “گهواره مشترک خوارج قدیم و جدید” عمده‌ترین مباحث کتاب را می‌سازند.
گروهی که به خوارج معروف گشته‌اند، فرقه‌ای کلامی از فرق کلامی اسلامی بودند که هسته اولیه آن‌ها در جنگ صفین میان علی بن ابی طالب و معاویه در سده هفتم میلادی شکل گرفت.
به باور نویسنده گروه طالبان از آغاز پیدایش تاکنون با اتکا به هویت و مشروعیت دینی-مذهبی به فعالیت پرداخته است، اما سنی‌ها و شیعیان افغانستان در درازنای تاریخ در سرزمین خویش چنین رفتار و برداشتی را از مذهب تجربه نکرده‌اند.
وی با به چالش کشیدن پیوند اعتقادی و فکری این گروه با اهل سنت، شیعه، معتزله، اشاعره و حرکت‌های سیاسی معاصر چون اخوان المسلمین، حزب تحریر، سلفی‌ها و جماعت تبلیغ می‌نویسد: با در نظر داشت مشخصات روانی، بستر اجتماعی، شیوه تفکر، اخلاق سیاسی و حتی شکل و صفات ظاهری ریشه‌های اعتقادی طالبان، تنها به گروه مذهبی-نظامی خوارج در تاریخ مسلمانان شباهت دارد.
انصاری می‌افزایید افزون براین شباهت‌ها گروه طالبان دو عنصر تازه انتحار و معامله با شبکه‌های جاسوسی را نیز به اصول فعالیت‌های سیاسی خوارج افزوده‌اند.
مشروعیت دینی و بسیج همگانی در جوامع عقب‌مانده در شکل‌گیری و تداوم فعالیت های حرکت طالبان عوامل و انگیزه‌های متعدد داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی نقش دارند. اما یکی از حربه‌های اساسی این حرکت “مشروعیت دینی” و نقش عمده‌ی این مشروعیت در تداوم جنگ و بسیج و سربازگیری افراد در جامعه عقب‌مانده و سخت دین‌باور افغانستان است.
با اتکا به همین مشروعیت دینی و قرائت ویژه از اسلام است که طالبان نه تنها با مدرنیته و برخی از عمده‌ترین دستاوردهای بشری سرستیزدارند که به جنگ به‌راحتی به نام خدا و برای خدا در افغانستان ادامه می‌دهند.
به این اساس مشروعیت زدایی دینی از این حرکت به باور عده‌ای از تحلیلگران یکی از عمده‌ترین راه‌های پایان بخشیدن به استفاده‌ی ایدیولوژیک و ابزاری این حرکت از دین تلقی می‌شود.
ولی بحث مشروعیت زدایی دینی به‌رغم تلاش های دولت افغانستان و شورای علمای این کشور تا هنوز موفقیت چشمگیری در پی نداشته است.
در این راستا تلاش آقای انصاری برای مشروعیت زدایی دینی از حرکت طالبان به‌عنوان یک روشنفکر دینی و مقایسه این گروه با خوارج گام جدی به شمار می‌رود.