محمود فاضلی بیرجندی
از دیرباز شاهان و رجال سیاسی و خیلی از مردم عادی کشورمان علاقه داشتند که پس از مرگ در کنار اباعبدالله در کربلا یا در جوار تربت امام علی در نجف دفن شوند. چندی پیش خبرگزاری ایسنا, نام تعدادی از رجال و شاهان ایرانی را که در کربلا و کنار تربت اباعبدالله مدفون هستند منتشر کرد. البته به نظر میرسد که سیاههٔ رجال ایرانی مدفون در کربلا بسیار بیشتر از این نامها باشد. مضاف به این که پیکرهای عدهای از ساکنان شهرهای مختلف ایران هم در سدههای پیش از روی کار آمدن پهلویان بنا به وصیتی که مبتنی بر باورهای دینی بود به کربلا و نجف منتقل و در آن شهرها به خاک سپرده میشد. از این عده نه آماری در دست است و نه حتی گورهای آنان بر جا مانده است. زیرا در تغییرات شهرها و خصوصا در طرحهای توسعه مزارهای امامان شیعه از بین رفته است.
در زیر نامهای برخی از شاهان یا وزیرانی آمده که فقط در کربلا دفن شدهاند:
پادشاهان آلبویه
پادشاهان آلبویه قدیمیترین پادشاهان دفن شده در کربلا هستند. بسیاری از این امیران شیعه در توسعه, بازسازی و تزیین حرم امام حسین و دیگر امامان شیعه نقش مؤثری داشتند. چند تن از آنان در داخل بقعهای در صحن کوچک خاک شدهاند. در زمانهای پیشین, بقعهای بر فراز قبر آنان وجود داشت که در میان مردم به بقعه آل بویه شهرت داشت. در 1268 ه.ق عبدالرسول خالصی به دستور رییس اوقاف وقت عراق این بقعه و آثار تاریخی آن را تخریب کرد.
رجال صفوی
سلطان حمزه میرزا حمزه میرزا فرزند شاه اسماعیل صفوی از شاعران و ادیبان عصر صفوی بود. وی در 997 ه.ق در اردبیل از دنیا رفت و در داخل حرم امام و در رواق پادشاهان به خاک سپرده شد. حمزه میرزا دیوان شعر و کتابی در سلسله انساب و شرححال شاعران و عالمان از خود به یادگار گذاشت.
پادشاهان و رجال قاجار
مظفرالدین شاه قاجار
وی از پادشاهان قاجار است که فرمان مشروطیت را در 1324 ه.ق صادر کرد و در همان سال از دنیا رفت. بر اساس وصیتاش او را در کربلا به خاک سپردند. قبر مظفرالدین شاه داخل رواق فقیهان یا رواق پادشاهان است و روی آن با موزاییک فرش شده است.
محمدعلی شاه
محمدعلی شاه فرزند مظفرالدین شاه از پادشاهان دوره قاجار و از مخالفان مشروطه است که به سبب به توپ بستن مجلس شورای ملی شهرت دارد. وی در 1341 ه.ق از دنیا رفت و در کنار قبر پدرش دفن شد. این قبر نیز با موزاییک فرش شده و اثری از خود قبر نیست.
احمدشاه
احمدشاه فرزند محمدعلی شاه و آخرین پادشاه سلسله قاجار است که در دوران وی کودتای 1299 رضاخان به وقوع پیوست. او در 1348 ه.ق از دنیا رفت و در کنار قبر پدرش به خاک سپرده شد. روی قبر وی را هم با موزاییک فرش کردهاند.
رجال قاجاری
میرزا شفیع خان مازندرانی صدراعظم
وی از صدراعظمهای عصر قاجار است که در 1224 ق درگذشت و در رواق پادشاهان دفن شد. میرزا موسی وزیر میرزا موسیخان وزیر تهران از حکمرانان عصر ناصری در ایوانی در سمت جنوبی صحن به خاک سپرده شده است. معیر الممالک دوستعلی خان معیر الممالک, رییس ضرابخانه و امور دارایی عصر ناصری, در داخل رواق دفن است. قبر او در اتاقی کوچک و آینهکاری شده قرار دارد.
حاجی میرزا آغاسی
از وزیران عصر محمدشاه قاجار است. او را در رواق پادشاهان به خاک سپردند.
ظل السلطان
ظل السلطان فرزند ناصرالدینشاه و حاکم اصفهان در عصر ناصری و مظفری است. قبر وی در رواق پادشاهان قرار دارد.
امیرکبیر
میرزا تقیخان هزاوهای مشهور به امیرکبیر, صدراعظم معروف عصر ناصرالدینشاه است که به دستور وی در 1298 ه.ق در حمام فین کاشان به قتل رسید و در رواق پادشاهان به خاک سپرده شد. در کنار قبر وی فرزندش ساعدالملک و برادرش میرزا حسین خان هم دفن شدهاند.
زاهدالدین شاه
شاهزاده هندی, برادر محمد نجف میرزا, به همراه چند تن از شاهزادههای هندی معاصر هند در رواق جنوبی دفن شده و مقبره کوچک آنان با آینه تذهیب شده است. معروفترین آن شاهزادهها, غیر از زاهدالدین شاه, سلطان برهان نظام شاه پسر سلطان احمد هندی است که در 961 ق در هند از دنیا رفت.
و سرانجام یک پرسش:
از هزاران تن از هم میهنانی که هر هفته برای زیارت به عراق می روند چند نفر را میشناسید که سراغی از این قبرها و از این رجال تاریخی خود کردهاند؟ چند نفر وقتی به عراق رفتهاند سراغ ایوان مداین معروف را گرفتهاند؟