این بهترین مجموعه هنر مدرن در بیرون از ایالات متحده و اتحادیه اروپاست، با کارهایی از جکسون پولاک، فرانسیس بیکن، اندی وارهول، ادوارد مونک، رنه ماگریت و مارک روتکو.
ولی این قطعات بیش از سی سال بود که در زمین موزه هنرهای معاصر گرد و غبار به خود دیده و انباشته شده بودند. سانسور ایران برخی از این آثار را به خاطر غیراسلامی بودن و یا عناوین و برچسب‌هایی چون پورنوگرافی، با بیش از اندازه همجنس گرایانه بودن در انبار نگه داشت و هرگز به نمایش عمومی نگذارد. برخی از آن‌ها نیز تنها یک یا دوبار به نمایش در آمدند.
اما اکنون شماری از نقاشی‌های این مجموعه به عنوان بخشی از هنر پاپ موزه و نمایشگاه هنر عملگرایانه برای اولین بار با آثاری از وارهول، دیوید هاکنی، روی لیختن اشتاین، ویکتور وازارلی، ریچارد همیلتون و جاسپر جونز به نمایش عمومی گذاشته شده‌اند.
حسن نوفرستی مدیر برنامه های هنری موزه به خبرگزاری مهر گفت: «تمام آثار این نمایشگاه برای اولین بار به نمایش درآمده‌اند.» وی هدف این نمایشگاه را بررسی تکامل جنبش‌های هنری اعلام کرد.
بر اساس خبرگزاری مهر، در کنار بیش از 100 قطعه از آثار قابل توجه مجموعه، آثاری از مکزیک که در سالگرد صد سالگی انقلاب مکزیک و دویستمین سالگرد استقلال این کشور به موزه اهدا شده‌اند نیز به معرض بازدید گذاشته شده‌اند. جیمز روزنکیست جیم داین، لری ریورز و آربی کیتاژ نیز در میان هنرمندانی هستند که آثارشان در این نمایشگاه تا اواسط ماه آگوست به نمایش گذاشته شده‌اند.
گنجینه منحصر به فرد ایران، پیش از انقلاب زیر نظر فرح پهلوی ملکه وقت ایران خریداری شد …
مجموعه نقاشی دیواری پولاک با زمینه قرمز عنابی شرقی که بالغ بر 250 میلیون دلار برآورد می‌شود به عنوان یکی از مهم‌ترین کارهای وی به شمار می‌رود. همچنین کارهای مهمی از پیکاسو، ون گوک، مونه، پیسارو، رنوار، گوگن، تولوز، دگا، ویسلر و مارسل دوشان نیز در این مجموعه وجود دارد.
در این مجموعه حتی قطعاتی هست که هنرمندان خالق آن‌ها با ملکه پیشین ایران ملاقات حضوری داشته‌اند. مارک شاگال، هنرمند روسی- فرانسوی و هنری مور مجسمه ساز انگلیسی در شمار این هنرمندان بوده‌اند. ارزش کل مجموعه بیش از 2 و نیم میلیارد دلار برآورد می‌شود.
فرح پهلوی در گفت و گو با گاردین توضیح می‌دهد که این مجموعه در دهه 70 میلادی (50 خورشیدی) در زمان رونق نفت ایران خریداری شده است. وی می‌گوید: «درآمد نفت افزایش قابل توجهی پیدا کرده بود و من به شاه و امیرعباس هویدا (نخست وزیر وقت) گفتم که بهترین زمان خرید و جمع آوری آثار باستانی خودمان از داخل و خارج از کشور است.» وی ادامه می‌دهد: «فکر کردم چه قدر خوب است که موزه ای داشته باشیم که آثار هنرمندان معاصرمان را در آن به نمایش بگذاریم. بعد گفتم چرا آثار هنرمندان خارجی را به نمایش نگذاریم؟ ماجرا از همین جا شروع شد… در آن زمان موزه داران و مجموعه داران تقریبا تنها به هنرهای سنتی علاقه نشان می‌دادند و نه به هنر مدرن». برخی بر این باورند که علاقه پهلوی به هنر غرب از دوران آموزش وی در فرانسه ناشی می‌شود.
کامران دیبا، معمار ایرانی و پسر عموی ملکه مامور شد که طراحی موزه را در قلب پایتخت به عهده بگیرد و پس از آن با کمک افراد مختلف از جمله روسای کریستی و سوتزبی به انتخاب آثار پرداخت…
در خلال سال‌های 1997 تا 2005، در زمان عهده داری محمد خاتمی، رییس جمهور اصلاح طلب که محدودیت هنر برای مدت کوتاهی تعدیل شد علیرضا سمیع آذر، رییس وقت موزه تلاش زیادی کرد که برای نمایش برخی از آثار برای اولین بار بتواند مجوز بگیرد. در سال 2005 از بیم تندروها شمار زیادی از تابلوها به نمایش گذاشته شد. این ماجرا جنجال زیادی برانگیخت. یکی از آن‌ها کاری بود از فرانسیس بیکن؛ طراحی فیگور از دو نفر که بر روی تخت دراز کشیده که کسان دیگری هم آنان را همراهی می‌کردند- که به خاطر داشتن ظاهری همجنس گرایانه نامناسب تشخیص داده و از نمایشگاه حذف شد…
در سال 1994 یکی از چندین شاهکار بی نظیر موزه، «زن شماره 3» از اکسپرسیونیست هلندی ویلم د.کونینگ، با یک نسخه نادر از شاهنامه، کتاب کهن شعر فارسی، در مجموعه هنری آرتور هوتون مبادله شد.** گویا طرح زن شماره 3 به چشم مقامات برهنگی بیش از اندازه ای را به دید می‌گذاشت.
این مبادله خشم بسیاری را بر انگیخت. خود پهلوی یکی از آن‌ها بود که گفت: «اگر آن‌ها واقعا به شاهنامه علاقه مند بودند آیا نمی‌توانستند 6 میلیون دلار پرداخت کنند تا اثر کونینگ در مجموعه معاصر حفظ شود؟ تاجر امریکایی دیوید گِفین که مجموعه را به بهای 20 میلیون دلار خرید، چند سال پیش آن را به بهای 110 میلیون دلار فروخت. مبادله دکونینگ تنها مبادله ای است که تاکنون انجام داداه اند و امیدوارم که آخرین بار باشد.»…..
- *از: سعید کمالی دهقان // در: گاردین http://www.irandarjahan.net
- ** این اثر در سال 2006 به مبلغ 137.5 میلیون دلار فروخته شده و دومین تابلو نقاشی گران دنیا محسوب می شود.