کشتار وبا در آستانه مشروطه
کشتار وبا در آستانه مشروطه و نقش مستقیم آخوند مامقانی در ورود و گسترش بیماری به داخل ایران (۱۳۲۲ ق/ ۱۹۰۴ م) منوچهر بختیاری ** بیماری‌های همه گیر در تمام سدهٔ نوزدهم…
سیدمصطفی خمینی؛ قتل یا درگذشت طبیعی؟
هر چه زمان می‌گذرد احتمال غیر طبیعی بودن درگذشت چهره‌هایی چون مصطفی خمینی، شریعتی، آل احمد، تختی و صمد بهرنگی کمتر مطرح می‌شود؛ هر چند محتشمی‌پور بر فرضیه قتل اصرار دارد…
اول آبان، چهل‌ویکمین سالگرد درگذشت آیت‌الله سیدمصطفی خمینی است. هر چند سال پیش برنامه‌هایی به مناسبت چهلمین سالگرد اجرا شد اما همچنان یادکرد آن موضوعیت دارد.
آمارنامهٔ اقتصاد ایران در آستانهٔ جنگ جهانی دوم
مقدمه*
ایرانیان در آغاز فرایند مدرنیزاسیون هنوز آگاهی دقیقی از توانمندی‌های اقتصادی بالفعل و بالقوهٔ خود نداشتند. بر اساس برآورد ویلم فلور در آغاز قرن بیستم و آستانهٔ انقلاب مشروطه جمعیت ایران حدود نه میلیون نفر بود که اکثریت آنان را روستاییان تشکیل می‌دادند. جمعیت شهری در این سال‌ها حدود 18 درصد کل جمعیت را تشکیل می‌داد و سه شهر تهران، تبریز و اصفهان نیز جمعیتی با بیش از 100 هزار نفر داشتند.
تشکیل نهادهای مدرن اداری در ایران در زمرهٔ خواسته‌های مشروطه‌خواهان بود و ازاین‌رو از اواخر قرن گذشتهٔ خورشیدی به‌تدریج شاهد شکل‌گیری تدریجی این نهادها بودیم. در سال 1297 خورشیدی اداره‌ای تحت عنوان «ادارهٔ سجل احوال» در وزارت داخله به وجود آمد در شانزدهم آذرماه 1297 نیز نخستین شناسنامهٔ ایرانی در این اداره صادر شد.
یادداشت‌های علم
یادداشت‌های علم، دست‌نوشته‌های روزانه امیر اسدالله علم، وزیر دربار محمدرضا شاه است که از سال 1346 آغاز می‌شود و به سال 1356 مقارن با تشدید بیماری و جدا شدن او از امور حکومتی پایان می‌یابد. علم در این یادداشت‌ها درونی‌ترین زاویه‌ها از زندگی و کردار شخصی و سیاسی محمدرضا شاه را نشان می‌دهد. امیر، زاده بیرجند بود و کمتر از سالی پس از پایان این یادداشت‌ها، در فروردین 1357، به بیماری سرطان خون درگذشت. پیکرش در آرامگاه خاندانی در آستانه امام رضا در مشهد به خاک سپرده شد.
بایدها و نبایدهای یک راه
چه آسیب‌های درونی متوجه راه سوم است؟ راهی نانوشته و پرمخاطره با یشترین تولیدات فرهنگی و تأثیرات اجتماعی در تاریخ معاصر ایران. راهی که تاکنون قادر بوده هرچند یک‌بار موج دموکراسی خواهی را رقم بزند و ناخودآگاهی تاریخی را به انباشتی از خودآگاهی و تجربه برای گروه‌های مختلف اجتماعی تبدیل کند. آسیب‌شناسی این مخاطرات در حوزه اندیشه‌ورزی و راه و روش انسجام‌بخشی حائز اهمیت است.
در میزگرد حاضر دکتر نوذری راه سوم را داینامیک و فعال می‌داند و معتقد است اگر راه مذکور فراست خود انتقادی را همچون نسل‌های مختلف فرانکفورتی‌ها برجان بخرد، و از راه به روش شناخت ویژه‌ای نزول نکند، دچار خطر ایدئولوژی زدگی نخواهد شد.
واکاوی کتاب «نگاهی به شاه»
رضا صادقیان*
اشاره و نقدهای منتشر شده درباره کتاب
هیچ نوشته تاریخی را نمی‌توان یافت که ایرادهای تاریخی به آن راه نیافته باشد و مدعی شد که آن گفتار و یا نوشتار تنها بازگوکننده تمام حقیقت در دوره‌ای خاص است. بدون شک هرکدام از کتاب‌های تاریخی که به نگارش درآمده و یا تاریخ شفاهی که به‌صورت مکتوب منتشر شده باشند، با نقدهایی همراه خواهد بود. چرا که تاریخ را- خصوصاً تاریخ دوره معاصر که بیش از دیگر دوره‌های تاریخی در ایران از حساسیتی خاص برخوردار هست- آن‌چنان‌که گفته‌اند و نوشته‌اند از زوایای مختلفی مورد پژوهش و بازبینی قرارگرفته و هرکدام از تاریخ‌نگاران کوشیده‌اند بخش‌هایی که به گمانشان مهم‌تر و کمتر دیده شده را برجسته ساخته و در نهایت پیش‌زمینه‌ها و یا فرضیه‌های ذهنی خویش را به اثبات رسانند.
طرح جنجالی ساماندهی فضای مجازی۱۴۰۰-۰۵-۰۸
افزایش شکاف طبقاتی و فقر در ایران۱۴۰۰-۰۴-۱۳
خشونت از کابل تا غزه۱۴۰۰-۰۲-۲۵
شجریان؛ یادی که گرامی است و گرامی خواهد ماند۱۳۹۹-۰۷-۱۸
زنان و عرصه سیاست در جهان و ایران۱۳۹۶-۰۴-۱۷
