کشتار وبا در آستانه مشروطه و نقش مستقیم آخوند مامقانی در ورود و گسترش بیماری به داخل ایران (۱۳۲۲ ق/ ۱۹۰۴ م) منوچهر بختیاری ** بیماری‌های همه گیر در تمام سدهٔ نوزدهم…

خون، قدرت و عوام‌فریبی: قتل رابرت ایمبری و تاثیر آن بر روابط آمریکا با ایران عصر پهلوی، 1924

مایکل زیرینسکی

یک قتل در خور توجه

جمعه 18 ژوئیه 1924 {در واقع 27 تیرماه 1303 /18 جولای 1924} رابرت ایمبری کنسول آمریکا در تهران که از دوستان صمیمی و مامور مخصوص آلن دالس، رئیس بخش امور خاور نزدیک وزارت خارجه بود، بی‌رحمانه به قتل رسید. ایمبری را جمعیتی برآشفته از عرق دینی که چندین نظامی ایرانی نیز در بین آنان دیده می‌شد تا سر حد مرگ کتک زدند. در هفته‌های قبل از 18 ژوئیه تظاهرات خشونت باری بر ضد بهایی‌ها صورت گرفته بود. ایمبری و ملوین سیمور آن روز برای دیدن سقاخانه‌ای در مرکز تهران رفته بودند که کانون این تظاهرات شده بود. در آن زمان می‌گفتند که یک بهایی وقتی از سقاخانه آب خورده است چون یادی از امام حسین (ع) نکرده بود، کور شده بود. او بعد از اینکه توبه کرده دوباره بینای اش را به‌دست آورده بود.

سعید امیر ارجمند

اندکی بیشتر از یک سده از سالگرد نخستین قانون اساسی ایران و متمم آن می‌گذرد. در اوائل قرن بیستم در ایران سخن رایج نه در بارهٔ «دموکراسی» بلکه در بارهٔ «مشروطیت» بودکه به حاکمیت قانون و حکومت برگزیده و پاسخ‌گوی مردم می‌انجامید. ایدهٔ قانون اساسی از راه غرب و امپراطوری عثمانی در قرن نوزدهم وارد ایران شد و از همان بدو ورود سازگاری‌اش با اسلام هم تأئید شد. در رساله‌ای با عنوان «یک کلمه» که در سال 1871 به چاپ رسید، یوسف‌خان مستشارالدوله استدلال کردکه حکومت مشروطه و دولت نمایندهٔ ملت با روح اسلام سازگار است. نظیر چنین استدلال‌هائی به‌کرّات در دوران انقلاب مشروطه مطرح می‌شد.  

سیری در اندیشه سیاسی محمد نخشب

مهدی راستی*

درآمد: در سال‌هایی که فعالیتِ سیاسی متأثر از استبدادِ پیش از شهریور 1320 بود، نخشب و جمعی از دانش آموزان ملی‌گرا که دوره آخر دبیرستان را سپری می‌کردند به دنبال پاسخ به پرسشِ «چه باید کرد؟» برآمدند. در پاسخ به این پرسش بود که نخستین جمعیت فکری-سیاسی با مضمون و هویت ملی-مذهبی در ایران پس از شهریور 1320 شکل گرفت و دامنه این مضمون تا انقلاب اسلامی و حتی بعدتر نیز کشیده شد. این اجمال سعی دارد شکل‌گیری اندیشه سیاسی نخشب را در یک پیوستار و در سه دوره متمایز تاریخی قرار دهد و در پایان به‌گونه‌ای موجز به ایضاحِ عناصرِ کلیدیِ اندیشه سیاسی نخشب بپردازد.