برچسب: مدرنیته – سنت

پیدایش نوروز*

در باره نوروز و پیدایش آن صدها جستار و کتاب نوشته‌اند، اما اندک کسی به پیوند آن با تمدن بابلی پرداخته است.

 بنا به اساطیر و باور سنتی، آغاز تجلیل از نوروز به پانزده هزار سال پیش برمی گردد، به روزی که جمشید شاه (ییما یا یامای هند و ایرانی) بر تخت نشست. اصطلاح “نوروز جمشیدی” از همین باور بر می‌آید. شاهان دوران معاصر نیز به مانند فتحعلی شاه قاجار تلاش می‌کردند به تقلید از جمشید در روز نوروز تاج بر سر بگذارند.

یونس مقتدر*

مقدمه

آثار برخورد مدنیت غرب با مدنیت حوزهٔ اسلامی شرق نزدیک و میانه، که از دیرباز آغاز شده بود، در طول قرن نوزدهم کاملاً محسوس گردید. که از یک سوی در حوزهٔ دینی بروز کرد و حاصلش جنبش‌های مهدی گری در شمال آفریقا. جنبش باب و سپس اصلاح‌طلبی اسلامی در ایران و مصر و لبنان و هند بود و از سوی دیگر در اندیشه‌های اصلاح خواهانه و محافل متجدد جلوه‌گر شد. (بهنام 1369 ص 507) به نظر می‌رسد ایرانیان در نسبت با مدرنیته، سه دوره را پشت سر گذاشته‌اند:

1-موافقت کامل با ” مدرنیته” و تجدد 2-مخالفت کامل با ” مدرنیته” و تجدد 3- این موضع که می‌توان از اندیشه‌ها و دستاوردهای غرب در جهت اهداف دینی و ایرانی استفاده کرد. (افروغ 1386 ص 118)

رضا صادقیان*

مقدمه

گستره و قدرت اسطوره‌ها چنان است که به‌سادگی نمی‌توان از آن‌ها چشم پوشید و نادیده‌شان گرفت، آن‌چنان‌که اگر موفق با نادیده گرفتن آنان شویم اسطوره‌ها در هر حالتی در زندگی ما، زندگانی روزمره، برداشت غیر تعقلی و عقلانی از رویدادهای گذشته و زمان حال، بخشی از داستان‌های شفاهی که سینه‌به‌سینه نقل شده‌اند تا به ما برسند، تصاویر ماندگار شده و حتی در ساخت‌وسازهای مدرن و غول‌آسا نیز حضور دارند.

می‌توان به‌سادگی هر چه تمام اساطیر را به دنیایی کهن ربط داد و رد آنان را در امروز پی‌نگرفت و تأثیر آنان را نیز نادیده انگاشت، چنین کاری بیش از هر امر دیگری ساده‌سازی کارکردهای اسطوره است، اسطوره‌هایی که حضور خودشان را خواسته و یا ناخواسته در فرهنگ، تفکر و اندیشه هر انسانی بروز می‌دهند. بدون شک بخشی از قدرت حضور اسطوره‌ها در زندگی هر انسانی آن‌چنان‌که باید و شاید برای آدمیان قابل لمس نیست، با این وجود اسطوره‌ها حضور دارند و کارکرد خودشان را در رفتار آدمیان خواهند داشت.

ابوالفضل ذکائی*

 داریوش شایگان به سال 1313 در شهر تهران و در خانواده‌ای مرفه دیده به جهان گشود. پدر او شیعه مذهب و به شغل بازرگانی اشتغال داشت، مادر وی نیز از اهالی سنی مذهب گرجستان بود. شایگان تحصیلات مقدماتی خود را در مدرسه سن‌لویی زیر نظر کشیش‌های فرانسوی گذراند و از آنجا با مدرنیته و شعرای فرانسوی آن مانند شارل بودلر آشنا شده و از او تأثر پذیرفت. وی در دهه 1340 با علمای شیعه همچون علامه طباطبایی و سید جلال‌الدین آشتیانی و مهدی الهی قمشه‌ای مراودات علمی- عرفانی داشت.

شایگان برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و با اخذ درجه دکترا در رشته هندشناسی در سال 1347 به ایران بازگشت و به تحقیقات خود پیرامون ادیان به‌ویژه ادیان هندی ادامه داد.

از جمله مشاغل شایگان می‌توان به تدریس در دانشگاه تهران، ریاست مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ‌ها، همکاری با مرکز مطالعات تمدن‌ها، مدیرعامل بنیاد فرح پهلوی، ریاست مرکز مطالعات اسماعیلیه، سردبیری فصلنامه «ایران‌نامه» و همکاری با نشر «فرزان روز» اشاره داشت.

اسماعیل فدایی

مقدمه

میرزا یوسف خان مستشارالدوله، پسر حاجی میرزا کاظم از بازرگانان آذربایجان، از رجال سیاسی دوره قاجار، در سال 1239 قمری در شهر تبریز به دنیا آمد. وی در همان شهر به تحصیل ادبیات عرب و علوم دینی پرداخت و به زبان‌های فارسی، عربی تسلط پیدا نمود.

در جوانی به خدمت کنسولگری انگلیس درآمد و چندی بعد از آن استعفا داد و استخدام وزارت امور خارجه ایران شد. در سال 1270 به دلیل آشنایی با امور کنسولی به دستور ناصرالدین‌شاه به مدت هشت سال سرکنسول ایران در حاجی ترخان روسیه شد. چند ماه پس از بازگشت به ایران یک‌بار دیگر به آنجا اعزام شد. در این مرحله بود که به قصد دیدار از سایر نقاط روسیه به مسکو و پترزبورگ رفت. او در این دوره بر یافته‌هایش از اوضاع کشورهای اروپایی افزود. هشت سال اقامت در حاجی‌ترخان، این فرصت را برای او فراهم آورده بود که از نزدیک با نحوه اداره امور روسیه آشنا گردد.